یکی زیارتنامه جامعه کبیره است که بر این زیارتنامه شرحهای متعددی نوشته شده است. یکی از آن شرحها ادب فنای مقربان است که آیت ا... جوادی آملی نوشته اند و بهترین و مفصل ترین و دقیق ترین شرح بر زیارت جامعه کبیره می باشد. زیارت جامعه کبیره را برای هر امام معصوم(ع) در هر زمان می توان قرائت کرد، از این رو در جامعه اسلامی شیعی شناخته شده است وعموم شیعیان از آن بهره می برند. زیارت نامه دوم زیارت امیرمومنان امام علی(ع) در روز عید غدیر است. این زیارتنامه ناشناخته و مهجور است. بسیاری از محققان و مورخان نیز از این زیارت نامه اطلاعی ندارند. حتی در برخی کتابهای تاریخ امامت در ضمن آثار علمی امام هادی(ع) نیز هیچ یادی از این زیارتنامه نشده است. آری تاکنون هیچ شرحی بر زیارتنامه امام دهم برای جد بزرگوارشان امام علی(ع) در روز عید غدیر، نوشته نشده است.

بسیار ناگوار و رنج آور و تلخ است که این گنجینه ارزشمند و منبع بزرگ امام شناسی که در حقیقت، نص معتبر و موثق برای تاریخ نگاری است، در انزوا و بی توجهی قرار دارد، خواص و عوام از آن بی خبرند! در صورتی که این زیارتنامه یک دوره «امام شناسی تاریخی» است و باید برای شناخت تاریخ اسلام بویژه تاریخ امامت و تشیع، درجایگاه عالی و در سطح یک مرجع ومنبع اصلی برای تاریخ نگاران در جهان اسلام مورد توجه جدی قرار گیرد.

«زیارتنامه امام علی(ع) در روز عیدغدیر» دو برابر«زیارت جامعه کبیره» می باشد. چون زیارت ویژه یک روز در سال است و زیارت اختصاصی امام علی(ع) در روز عید غدیر می باشد و حجم آن زیاد و یک زیارت طولانی است و بلکه طولانی ترین زیارت است و در روز دید و بازدیدها و صله رحم و اطعام وجشنها قرار دارد، آن گونه که لازم است به آن توجه نشده است وقرائت نمی گردد.

محتوا و مفاد این زیارتنامه به توصیف امیرمومنان امام علی(ع) اختصاص دارد وحقایق بسیاری را پیرامون امامت و تشیع گزارش می کند.

  فضیلتها و امتیازات امیرالمومنین (ع) در زیارتنامه

این زیارت نامه با سند معتبر از اهل بیت(ع) به ما رسیده است. امام حسن عسگری(ع) از پدر خویش امام علی النقی امام هادی(ع) برای زیارت امام علی(ع) در روز عید غدیر نقل نموده اند. بنابراین راوی نخست امام معصوم است که از امام معصوم این زیارتنامه را ارایه فرموده اند. در فراز اول این زیارتنامه سلام بر پیامبر خدا حضرت محمد(ص) وجود دارد. پس از آن تمام متن زیارت تا پایان خطاب به امیرمومنان امام علی(ع) است و سراسر زیارت بیانگر فضیلتها وامتیازات و اختصاصات امام علی(ع) و رخدادهای تاریخ صدر اسلام در ارتباط با امامت و ولایت است. در این زیارتنامه بسیاری از آیات قرآنی مربوط به امامت و ولایت امام علی(ع) ذکر شده و شأن نزول و ارتباط آن با امام علی(ع) تبیین گردیده است. بسیاری از احادیث نبوی(ص) که دربردارنده فضیلتهای امام علی(ع) است در متن این زیارتنامه قرار دارد.ویژگی‌های دوستان ودشمنان امیرمومنان امام علی(ع) در متن زیارتنامه آموزش داده شده است. آیات مرتبط با عیدغدیر و متن حدیث غدیر در این زیارتنامه قرار گرفته است. پیشگامی علی بن ابی طالب (ع) در اسلام آوردن وفداکاری‌های ایشان در نبردهای صدراسلام و مجاهدتها در جنگها وغزوات پیامبرخدا(ص) با کفار و مشرکان درون این زیارتنامه نهفته است. از جنگهای امام علی(ع) با اهل شام و سپاه مکر و حیله معاویه ومنافقان یاد شده است و وضعیت اهل ایمان و اهل نفاق و قاسطین و مارقین وناکثین در عصر امامت علی بن ابی طالب(ع) ترسیم شده است. حقایق طرح شده در این زیارت نامه بسیار زیاد است و جا دارد از سوی محققان توانا تبیین شود. شایسته است استادان و دانشجویان تاریخ اسلام وتاریخ امامت وتشیع در پایان نامه ها و رسانه ها ومقالات خویش این گنجینه معارف الهی ومرجع ومنبع تاریخ تحلیلی صدر اسلام و سند معتبر تاریخ امامت وتشیع را قرائت و مطالعه کنند و سرفصلها و موضوعها و مسایل اصلی تاریخ امامت را بشناسند و در تحقیقات خویش متن زیارتنامه را محور قرار دهند.

 سند زیارت

علامه مجلسی (ره) در آثار خویش این زیارتنامه را آورده است. در بحارالانوار جلد100 صفحه 359 تا صفحه 368 از مرحوم شیخ مفید نقل کرده است و در زادالمعاد نیز از صفحه 467 تا صفحه 475 متن زیارتنامه را ثبت نموده است. شهید اول محمدبن جمال الدین مکی عاملی در المزار خویش صفحه 67تا89 این زیارت را نقل کرده است. ابن المشهدی محمدبن جعفر نیز در المزار الکبیر صفحه 26 تا 282 متن همین زیارتنامه را آورده است. عبدا... بن نورا... بحرانی اصفهانی در عوالم العلوم والمعارف والاحوال در جلد حدیث الغدیر آن بخش از زیارتنامه را که به طور مستقیم با حدیث غدیر ارتباط دارد نقل می کند. شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان در فصل زیارت مخصوصه حضرت امیرمومنان (ع) این زیارت را نوشته است و اعتقاد دارد زیارت با «سندهای معتبره» از امام هادی(ع) نقل شده است.